Ο ΠΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ

Ο Πόντος

Πόντον λέγομε τον τόπον τη Μ. Ασίας ντ' ευρισκάται σο βορράν τ' οσημερνού τη Τουρκίας. Εν σο Μαύρον τη θάλασσαν αφκά κι επαίρεν τόνεμαν ατ' ασ' αρχαίον τόνεμαν τη θάλασσας: Ευξείνος Πόντος. Ο Πόντος έχ σχήμαν αμόν το τοξάρ και ευρισκάται απαναφκά σο Βατούμι (πολιτεία τ' οσημερνού τη Γεωργίας) και σην Σινώπην απεσκές. Σα νότεα έχ σύνορα (σα 200-300 χιλιομέτρα) τα ψηλορραχέας τη Σκυδίση, τη Παρυάδρη και τη Αντιταύρονος (Ποντιακά Παρχάραι). Κατά τ' ελλενικόν τη μυθολογίαν σ' αβούτον τον τόπον εζήνεν ο θεόν Πόντος, ο γιον τ' Αιθέρα και τη Γαίας. Σην θάλασσαν αυτέν εταξίδεψεν και ο Ιάσονας όντες εχπάστεν τ' Αργοναυτικόν την εκστρατείαν. Ο Αυτόλυκος (έτον απές σ' αυτοίν τ' Αργοναυτικού τ' εκστρατείας) ίδρυσεν τη Σινωπή. Σον 8ο π.Χ. αιώνα οι Έλλενες εποίκαν τα πρώτα ελλενικά πολιτείας σον Πόντον. Πολλά τ' ατεινέτερων εχπάσταν ασ' ανθρώπς τη Μίλητονος. Το 363 π.Χ. εποίκαν «Το βασίλειον τη Πόντονος». Ο πρώτον βασιλέας έτον ο Μιθριδάτες ο Κτίστες (302-266 π.Χ.). Ο τελευταίον βασιλέας έτον ο Μιθριδάτες ΣΤ' ο Τρανόν, ο Ευπάτωρ (132–63 π.Χ.). Αντιφέρκουτον κι επολέμησεν 30 χρόνε το Ρωμαϊκόν τη αυτοκρατορίαν και σο τέλος έχασεν τον πόλεμον. Σον 1ο π.Χ. αιώνα ο Πόντος εγέντον ρωμαϊκόν επαρχίαν Bithynia et Pontus με πρωτεύουσαν την Αμάσειαν και οι Έλλενοι τη Μαύρη τη Θάλασσας, όπως και όλ' οι Έλλενοι, γάλια γάλια ερχίνεσαν ν' ονομάζνε τον νιαυτόνατουν «Ρωμαίοι». Σο Βυζαντινόν τη περίοδο (1204-1461) οι Κομνηνοί εποίκαν βασίλειον την Αυτοκρατορία τη Τραπεζούντας σε τόπον σην Σινώπην και σην Γεωργίαν απές. Ση δύσαν τη τρανού τη πολέμονος σα 1918 τη χρονίαν, οι Έλλενες ορθόδοξοι τη Πόντονος εγράσεψαν ν' εφτάγνε ανεξάρτητον κράτος (αυτόνομον, ή συνομοσπονδίαν με τ' Αρμενάντ' εντάμαν). Άμα η Ελλάδαν έχασεν τ' ελλενοτουρκικόν πόλεμον (1919-1922) και με τη συνθήκη τη Λωζάνης (1922) οι Έλλενες χριστιανοί τη Πόντονος εξεριζώθαν ασην πατρίδανατουν κι εχατεύταν σην Ελλάδαν, κι εκεί έδωκανατουν τ' όνεμα «Πόντιοι». Σον τ' ατεινέτερων τον δρόμον, πολλοί επέθαναν και πολλοί εσκοτώθαν. Για τ' ατό οσήμερον λέγομε για τη «Γενοκτονία τη Ποντίων».

Η Σινώπη

Η Σινώπη (τουρκ. Sinop) εν οσήμερον τούρκικον πολιτείαν τη κι ευρίεται σην επαρχίαν τη Σινώπης, σον Πόντον. Σ' αβούτεν την πολιτείαν εγεννέθεν ο τρανόν ο φιλόσοφον ο Διογένες.Η Σινώπη ήταν πολιτείαν με άγνωστον η ίδρυσές τη. Πρώτοιν άποικοι έταν οι κάτοικοι τηΜιλέτου περί τον 8ο αι. π.Χ. Το όνοματη έρκεται από τη μεθολογική κόυζουμ του ποταμ Ασωπού, Σινώπη.Η Σινώπη έτον η πρώτη ελλενικήν αποικίαν σο Πόντον και η Τραπεζούς, η Κερασούς και τα Κοτύωρα έταν αποικίςε τη Σινώπης. Κατά τη Βεζαντινήν περίοδον κι είχε σπουδαίαν σεμασίαν και το 1462 κατελέφθην από τον Μωάμεθ και οι νομάτοι μεταφέρθεκαν στη Κωνσταντινούπολη για αύξεσην του εκέ πλεθυσμού.Η Σινώπη κατά το μεσαίωναν απετέλεσεν επισκοπήν παγόμενην ση Μετρόπολην Ελενοπόντουν, σους νιότερους χρόνους στη Μετρόπολην Αμάσειας. Κατς τη χρεστιανικήν παράδοσην, πρώτος που εκέρυξε το χρεστιανισμόν στη πόλειτιαν έτον ο Απόστολος Ανδρέας.Ο ελλενικός πλεθυσμός τη Σινώπης πριν το 1914 έταν 5.000 και ο τουρκικός 9.000. Οι ¨Ελλένες διατερούσαν αστικήν σχολήν, Παρθεναγωγείον και 3 εκκλησίες. Όμως υπέστεσαν πολλιές κακουχίες και οι επιζέσαντες μετανάστευσαν σην Ελλάδαν κατά τη διετίαν 1923-1924, κατάν την υποχρεωτεκήν ανταλλαγήν. Το κλίμαν τη Σινώπης είναι εύκρατο και αρκετάν δροσερόν. Η μέση ετέσια θερμοκρασίαν πιάν τους 14 βαθμούς.

Πηγή: Η Βικιπαίδεια σα Ποντιακά , τα Ρωμαίικα τη Πόντονος,Ανοιχτόν εγκυκλοπαίδεια ντο γράφκεται και τρανείν ας ατείντς πη θέλνε.